“ဘာသာရပ္ၾကီး တစ္ခုလံုးကို ျဖဳတ္ပစ္ လုိက္ၾကတာေနာ္။ မ်ဳိးဆက္ ၄ ခုေတာင္ ရွိေနျပီ။ ေနာက္ပိုင္း ႏွစ္ေတြမွာလည္း ျပန္ထည့္ဖို႔ကို မစဥ္းစားခဲ့ၾကဘူး။ အခုထက္ထိ ျဖဳတ္ထားၾကတုန္း။ ဒါဟာ ပညာေရးဆိုင္ရာ ရက္စက္မႈပါ။ တာ၀န္မဲ့မႈလည္းျဖစ္တယ္။ အခုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေက်ာင္းဆရာ ျပန္လုပ္ၾကေပမယ့္လည္း ကိုယ္က မသင္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ ဘယ္လို ျပန္သင္ေပးႏုိင္မွာလဲ။”
အျမဲစြတ္စိုေနတတ္ေသာ နယ္ေျမျဖစ္သျဖင့္ ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခြင္လံုးမွာ စိမ္းစိုလန္းဆန္းလ်က္။ ပင္လယ္ျပင္ၾကီးကို အမွီျပဳျပီး ၀မ္းစာရွာၾကရရွာေသာ မိသားစုမ်ား၏ ကေလးမ်ားအတြက္ ေက်ာင္းမ်ားကို ကိုယ္ထူကိုယ္ထ ဖြင့္လွစ္ထားၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ မိုးဦးရာသီတြင္ ရက္တို ဆရာအတတ္ပညာေရးသင္တန္းကို ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အစြန္အဖ်ား နယ္ေျမတစ္ခုတြင္ က်င္းပ ျပဳလုပ္ခြင့္ရရွိခဲ့သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္း အေျခခံပညာ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားတြင္ ေက်ာင္းဆရာတာ၀န္ကို ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူမ်ား အပါအ၀င္ အသက္အရြယ္မ်ဳိးစံု ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမမ်ား စုစုေပါင္း ၆၀ ဦးခန္႔ တက္ေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ကေလးဖြံ႕ျဖိဳးမႈပညာ၊ ၪဏ္ရည္အေထြေထြ စြမ္းရည္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ကေလးဗဟိုျပဳ စာသင္ၾကားနည္းမ်ား၊ အႏုရသပညာေရး၊ သင္ရိုးညႊန္း တမ္းပညာႏွင့္ ပညာေရးစီမံခန္႔ခြဲမႈတုိ႔ကို ဦးစားေပးေဆြးေႏြးျဖစ္ခဲ့သည္။ က်ယ္ျပန္႔၊ မွ်တေသာ ေက်ာင္းသင္ရိုးညႊန္းတမ္း တစ္စံုကို လိုအပ္ေနသည့္ ယင္းေဒသတြင္ ဤကဲ့သို႔ေသာ သင္တန္းမ်ဳိး၊ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ဳိး ယခင္က မရွိခဲ့ေသးပါ။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ သင္တန္း နည္းျပဆရာ ဆရာမမ်ားႏွင့္ သင္တန္းသူ၊ သင္တန္းသား ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားအတြက္ လြန္စြာအားရ ေက်နပ္ဖြယ္ရာ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ စုေပါင္း ေဆြးေႏြးေလ့လာျခင္းျဖင့္ အားလံုးအတြက္ ပညာေရး အေတြးအျမင္သစ္မ်ား၊ အက်င့္အၾကံသစ္မ်ား ရရွိခြင့္ကို ဖန္တီးႏုိင္ခဲ့ၾကျပန္သည္။
ေပ်ာက္ဆံုးသြားတဲ့ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း
သင္တန္း၏ အေရးၾကီးေသာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုလည္းျဖစ္၊ ေရရွည္လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ခုအေနျဖင့္လည္းရွိေနမည့္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္း ပညာေခါင္းစဥ္ကို ေဆြးေႏြးၾကရာ၀ယ္ ျမန္မာ့ပညာေရး ရႈခင္းမွ ေပ်ာက္ဆံုးသြားခဲ့ေလေသာ ေခါင္းစဥ္တစ္ခုကို ရွာေဖြေတြ႔ရွိခဲ့ၾကေတာ့၏။ က်ယ္ျပန္႔၊ မွ်တေသာ သင္ရုိးညႊန္းတမ္းကို မည္သို႔တည္ေဆာက္ၾကပါမည္နည္း။ ဘက္စံုပညာေရးဟူသည္ အဘယ္နည္း။ ပညာ၊ ပညာေရး၊ ေက်ာင္းပညာေရး၊ မူလတန္းပညာေရး စသည္တို႔၏ အဓိပၸါယ္တို႔ကို ဖြင့္ဆိုျခင္းျဖင့္ စတင္ေဆြးေႏြးရေတာ့သည္။ အေျခခံပညာေရး၏ ရည္မွန္းခ်က္ကို ရွင္းလင္းရေတာ့၏။
ဘာသာရပ္မ်ားဖြဲ႔စည္းပံုႏွင့္ ၂၁ ရာစု အတြက္ အေျခခံပညာသင္ရိုးညႊန္းတမ္းဖြဲ႔စည္းမႈကိုေဆြးေႏြးၾကစဥ္ သင္တန္းနည္းျပဆရာမွ အမွတ္မထင္ ေမးခြန္းတစ္ခုကို ေကာက္ခါငင္ခါ ေမးျမန္းေလသည္။
“အခုဒီသင္တန္းကို တက္ေရာက္လာၾကတဲ့ ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားထဲက ျပည္သူ႔နီတိဘာသာရပ္ကို အေျခခံပညာ ေက်ာင္းေနတုန္းက သင္ယူခဲ့ဖူးတဲ့ ဆရာဆရာမမ်ား ေခတၱမတ္တပ္ ရပ္ေပးၾကပါ”
အားလံုးတဒဂၤမွ် တိတ္ဆိတ္ျငိမ္သက္ သြားၾကေလသည္။ ေတြေ၀စဥ္းစားေနၾကပံုကို ျမင္လုိက္ရျပန္သည္။ ထို႔ေနာက္ အသက္ၾကီးၾကီး ဆရာဆရာမၾကီး ၇ ဦးခန္႔ ျဖည္းညင္းစြာ မတ္တပ္ရပ္လာၾကသည္။ သင္တန္းဆရာအေနျဖင့္ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးေနသူမွ တစ္ခန္းလံုးကို ေစ့ငုစြာ သံုးသပ္ၾကည့္မိသည္။ ဆရာဆရာမ ၆၀ ဦးခန္႔မွ အသက္ ၆၀ ၀န္းက်င္ခန္႔ ၇ ဦးသာမတ္တပ္ထရပ္သည္မဟုတ္ပါလား။ သူတို႔မ်က္ႏွာမ်ားေပၚတြင္ ေဆြးေျမ့ လြမ္းဆြတ္ ေနၾကဟန္ ရွိသည္။ က်န္ရွိေနေသာ ဆရာဆရာမ ၅၀ ေက်ာ္မွာ မတ္တပ္ရပ္ျပသူ ဆရာဆရာမၾကီးတို႔ကို ေငးေမာရင္း တစ္စံုတစ္ရာကို ကုိယ္စီ စဥ္းစားေနၾကပံု ေပၚလြင္ေနသည္။
အခ်ိန္လည္းေစ့ေတာ့မည္ျဖစ္သျဖင့္ သင္တန္းဆရာမွအားလံုးကို ဤသို႔ဆက္ေျပာခဲ့ေလသည္။
“ထုိင္ေနၾကတဲ့ ဆရာဆရာမမ်ားဟာ အသက္အရြယ္အားျဖင့္ ၂၀ ေက်ာ္၊ ၃၀ ေက်ာ္၊ ၄၀ ေက်ာ္၊ ၅၀ ေက်ာ္ေတြ အမ်ားစုျဖစ္တာ ေတြ႔ရပါတယ္။ အားလံုးလည္းပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံပညာေရးကို ျဖတ္သန္းခဲ့ဖူးသူေတြခ်ည္းျဖစ္တယ္။ အခုေတာ့ျဖင့္ ကံအားေလွ်ာ္စြာ၊ ကံေကာင္းစြာနဲ႔ ဒီေနရာေလးမွာ ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားအေနနဲ႔ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ ရရွိေနၾကတယ္။ ဒီေန႔ေတာ့ သင္တန္းခ်ိန္ ေစ့ေတာ့မွာမို႔လို႔ အိမ္စာအေနနဲ႔ ေပးလိုက္ခ်င္ပါတယ္။ ထိုင္ေနတဲ့ ဆရာဆရာမမ်ားအေနနဲ႔ ဘာျဖစ္လုိ႔မ်ား ျပည္သူ႔နီတိဘာသာရပ္ကို အေျခခံပညာ ေက်ာင္းသားဘ၀မွာ သင္ယူေလ့လာခြင့္ မရရွိခဲ့ၾကတာလဲဆိုတာ အေျဖရွာလာၾကဖို႔ပါ။”
တီးတိုး ေဆြးေႏြးသံမ်ား ေပၚထြက္လာခဲ့၏။
သင္တန္း နည္းျပဆရာမွ ဆက္ေျပာခဲ့သည္။
“ေလးစားထုိက္တဲ့ က်ေနာ့္တို႔ရဲ႕ ၀ါရင့္ဆရာဆရာမၾကီးမ်ားကိုလညး္ အကူအညီတစ္ခု ေတာင္းပါရေစ။ က်ေနာ္တို႔ကို စာသင္ၾကားေပးခဲ့တာေတြအတြက္ ေက်းဇူးစကားဆိုပါရေစ။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ က်ေနာ္အပါအ၀င္ ဒီခန္းမထဲမွာ ထိုင္ေနၾကတဲ့ ေက်ာင္းဆရာဆရာမမ်ားဟာ ျပည္သူ႔နီတိဘာသာရပ္ကို အေျခခံပညာ ေက်ာင္းသားဘ၀မွာ သင္ယူေလ့လာခြင့္ မရရွိခဲ့တာ ေသခ်ာတယ္။ အဲဒီအတြက္ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၄၀ ေက်ာ္ တစ္ေခတ္တစ္ခါက ဆရာဆရာမၾကီး သင္ယူေလ့လာခြင့္ ရရွိခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႔နီတိ ဘာသာရပ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မနက္ျဖန္ခါ ျပန္လည္ေျပာျပေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီေန႔ေတာ့ ဒီေလာက္နဲ႔ ရပ္နားၾကရေအာင္ပါ။ အားလံုး မဂၤလာပါ”
+++++
သင္တန္းေနာက္တစ္ရက္တြင္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းပညာ အခ်ိန္စလွ်င္စျခင္း ဆရာငယ္တစ္ဦးမွ စတင္ေျပာဆိုလိုက္ေလသည္။ ဤျမိဳ႕ေလးတြင္ သခ်ၤာဆရာတစ္ဆူျဖစ္ေလသူ ဆရာေမာင္ခင္ေဇာ္ျဖစ္သည္။
“မေန႔က ဆရာခုိင္းလိုက္တဲ့ အိမ္စာကို စဥ္းစားလိုက္တာ အေျဖလည္းမရဘူး။ အိပ္လို႔လည္း မေပ်ာ္ဘူး။ စာေတြသိပ္မသင္ခဲ့ရေတာ့ က်ေနာ္တို႔ စာသိပ္မက်က္ခဲ့ရလို႔ ကံအေတာ္ေကာင္းခဲ့တယ္လို႔ေတာ့ စဥ္းစားမိ ပါတယ္။”
အားလံုး ျပံဳးစိစိ ျဖစ္ကုန္ၾကသည္။ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္တြင္ထုိင္ေနေသာ အစအေနာက္သန္သည့္ ဆရာမ ေမကံ့ေကာ္မွ ဆရာေမာင္ခင္ေဇာ္ ဖက္သို႔ လက္ညိဳးထိုးျပီး ေျပာလုိက္ေလသည္။
“ဆရာခင္ေဇာ္ရဲ႕ အဖိုး ပိႆာခ်ိန္နဲ႔ ေရာင္းစားလိုက္တာ ျပည္သူ႔နီတိစာအုပ္ကုန္သြားလို႔ က်မတို႔ေခတ္မွာ ဆက္မသင္ရတာ ျဖစ္မယ္။ အခုလည္း သူ႔အဖိုး အက်င့္အတုိင္းပဲ”
တစ္ခန္းလံုး တ၀ါး၀ါး ပြဲက်သြားေတာ့၏။
အျမဲအတည္ေနတတ္သူ ဆရာဦးလွေဆာင္မွ မ်က္မွန္တစ္ခ်က္ပင့္ျပီး ေတြးေတြးဆဆေျပာ၏။ “ဒါဟာ ရက္စက္မႈတစ္ခုပဲလား ဆရာသိန္းႏိုင္။ အျမဲလိုလို ၾကားေနခဲ့ရတာကေတာ့ ဘက္စံုပညာေရးဆိုလားပဲ။ က်ေနာ္မေန႔ညက တစ္ညလံုးစဥ္းစားတယ္။ အခု အသက္ ၅၀ နားနီးေနျပီ။ သို႔ေပမယ့္ အေျခခံပညာေရးကတည္းက မရလိုက္တဲ့ဟာ၊ မသင္ခဲ့ရတာနဲ႔ အသိပညာ ခၽြတ္ယြင္းခ်က္ေတြနဲ႔ ရွင္သန္ေနခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြကို ႏွေမ်ာသလိုပဲဗ်ာ”
စိတ္ဆတ္သည့္ ေက်ာင္းဆရာဦးတိတ္က လက္သီးလက္ေမာင္းတန္းလ်က္ ေဒါသတၾကီး ၀င္ေရာက္ ေဆြးေႏြးျပန္သည္။ “ဘာသာရပ္ၾကီး တစ္ခုလံုးကို ျဖဳတ္ပစ္လုိက္ၾကတာေနာ္။ မ်ဳိးဆက္ ၄ ခုေလာက္ေတာင္ရွိေနျပီ။ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာလည္း ျပန္ထည့္ဖို႔ကို မစဥ္းစားခဲ့ၾကဘူး။ အခုထက္ထိ ျဖဳတ္ထားၾကတုန္း။ ဒါဟာ ပညာေရးဆိုင္ရာ ရက္စက္မႈပါ။ တာ၀န္မဲ့မႈလည္းျဖစ္တယ္။ အခုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ေက်ာင္းဆရာ ျပန္လုပ္ၾကေပမယ့္လည္း ကိုယ္ကမသင္ခဲ့ရတဲ့အတြက္ ဘယ္လိုျပန္သင္ေပးႏုိင္မွာလဲ။”
အားလံုးျပန္ျငိမ္က်သြားျပန္ေလသည္။ နည္းျပဆရာျဖစ္သူမွ ၀ါရင့္ဆရာဆရာမၾကီးမ်ားဖက္သို႔လွည့္ျပီး ေဆြးေႏြးေပးရန္ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့သည္။
“အခုလို အျမင္ေတြကို တင္ျပေပးတာ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အေျခခံပညာေရးမွာကတည္းက ျပည္သူ႔နီတိ ဘာသာရပ္ကို သင္ယူခြင့္ရရွိ ခဲ့ၾကတဲ့ ဆရာဆရာမၾကီးမ်ားမွ အေတြ႔အၾကံဳေတြကို ေ၀မွ်ေပးေစခ်င္ပါတယ္။ ဆရာဆရာမၾကီးတို႔ ငယ္စဥ္ မူလတန္း၊ အလယ္တန္း၊ အထက္တန္းေက်ာင္းသား ဘ၀တုန္းက ပညာေရး အေျခအေနကို အားလံုးလည္း သိခ်င္ေနၾကပါတယ္”
ျပည္နယ္အဆင့္မွာ ပညာေရးမွဴးလုပ္ခဲ့ဖူးသူ အသက္ ၆၈ ႏွစ္ရွိျပီျဖစ္တဲ့ ဆရာၾကီး ႏုိင္ပညာမြန္မွ မတ္တပ္ရပ္ျပီး အားလံုးျမင္ႏုိင္ေစရန္ စာအုပ္ငယ္တစ္အုပ္ကို ေျမႇာက္ျပလုိက္သည္။ သင္တန္းသူသင္တန္းသားမ်ားႏွင့္ နည္းျပဆရာမ်ားမွာ ဆရာၾကီးကိုင္ထားသည့္ စာအုပ္ငယ္ကို စိတ္၀င္တစား ေမာ့ၾကည့္ေနၾကသည္။ ပိန္ပိန္ပါးပါး အျငိမ္းစား ျမန္မာ့ပညာေရးသမားၾကီးဆီမွာ ရင္ဖြင့္ေျပာျပစရာ တစ္ခုမဟုတ္ တစ္ခု အျမဲပင္ ရွိေနတတ္ေလသည္။
“အဟမ္း... အားလံုးကို ေလးစားပါတယ္။ က်ေနာ္ျပည္နယ္ပညာေရးမွဴး လုပ္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြတေလွ်ာက္လံုးမွာ ျမိဳသိပ္ထားခဲ့ရတဲ့ အရာတစ္ခုကို ဒီကေန႔ေတာ့ ေျပာျပပါမယ္။ ဒါဟာ အေျခခံပညာဦးစီးမွာ ေဆြးေႏြးခဲ့ဖူးတာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ စာသင္ခန္းေတြအထိ ျပန္မေရာက္ခဲ့ တာကေတာ့ အင္မတန္မွ ၀မ္းနည္းစရာပါ။ အခုက်ေနာ္ကိုင္ထားတဲ့ စာအုပ္ေလးရဲ႕နာမည္က - ျပည္သူ႔နီတိ - ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ က်ေနာ့္ရဲ႕ အိမ္က စာအုပ္ေသတၱာေလးမွာ သိမ္းဆည္းထားခဲ့တာပါ။ အႏွစ္ ၅၀ နီးပါးရွိေနျပီ။ က်ေနာ္ အေျခခံပညာေက်ာင္းသားဘ၀က သင္ယူခဲ့ရတဲ့ ျပဌာန္းစာအုပ္ေလးလည္းျဖစ္တယ္။ စာေပဗိမာန္ ပံုႏွိပ္တုိက္က ၁၉၅၆ ခုႏွစ္မွာ ဒုတိယအၾကိမ္ ထုတ္ထားတဲ့ဟာပါ။ ေနာက္ဆံုးထုတ္ေ၀ခဲ့တာလည္း ျဖစ္မယ္။ က်ေနာ္တို႔ ေခတ္တုန္းက သတၱမတန္းကေန ဧကာဒသမတန္းအထိ ေလ့လာခဲ့ရတယ္။”
ထုိင္ျပီး ေငးေမာ နားေထာင္ေနသူတို႔အၾကား လႈပ္လႈပ္ရွားရွား ျဖစ္သြားၾကသည္။ ကၽြတ္စီကၽြတ္စီျဖင့္ ေဆြးေႏြးသံအခ်ဳိ႕ ေပၚထြက္လာျပန္သည္။
“ေက်ာင္းဆရာလုပ္လာတာ အႏွစ္ ၂၀ နီးပါးေတာင္ရွိေနပါျပီ။ တစ္ခါမွ ဒီစာအုပ္ကို မေတြ႔ခဲ့ဖူးဘူး။” နယ္ေျမတြင္းရွိ ေက်ာင္းအားလံုး၏ လူမႈေရး ဘာသာရပ္မွဴးျဖစ္သူ ဆရာေျမမွ ေျပာလုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။
“အဲဒီ ျပည္သူ႔နီတိစာအုပ္မွာ ဘာေတြေရးထားသလဲ သိခ်င္ပါတယ္။” တစ္ခုခုကို သိခ်င္တိုင္း မ်ဳိသိပ္မထားတတ္ပဲ ခ်က္ျခင္းေမးတတ္သူ သမိုင္းဆရာမေဒၚ မိုးသီတာျပည့္မွ သိခ်င္ေဇာၾကီးစြာႏွင့္ ေမးျမန္းေလေတာ့သည္။ အားလံုးမွာလည္း သိခ်င္ေနၾကသည္မဟုတ္လား။
ဆရာၾကီးႏိုင္ပညာမြန္မွ ဆက္ေျပာျပေနခဲ့ေလသည္။
“စာမ်က္ႏွာ ၁၄၀ နီးပါးရွိတဲ့ ဒီစာအုပ္ဟာ အေျခခံပညာအထက္တန္းဆင့္အတြက္ ျပဌာန္းခဲ့တာပါ။ အခန္း ၁၃ ခန္း ပါရွိပါတယ္။ အဲဒီအခန္းေခါင္းစဥ္ေတြကို ေျပာျပေပးပါမယ္။
အခန္း (၁) ျပည္သူ႔နီတိ အဓိပၸါယ္ႏွင့္ အေျခခံသေဘာ
အခန္း(၂) ေပါင္းသင္းဆက္ဆံမႈႏွင့္ လူ႔အစည္းအရံုး
အခန္း (၃) ႏုိင္ငံသားႏွင့္ သူ၏ အရည္အခ်င္းမ်ား
အခန္း (၄) ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ သေဘာတရားမ်ား
အခန္း (၅) ႏုိင္ငံသား၏တာ၀န္ ၀တၱရားမ်ား
အခန္း (၆) ႏိုင္ငံသား၏ အခြင့္အေရးမ်ား
အခန္း (၇) ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ အစိုးရ
အခန္း (၈) ႏိုင္ငံအစိုးရတို႔ တာ၀န္မ်ား
အခန္း (၉) ႏုိင္ငံေတာ္၏ အေျခခံမူမ်ား
အခန္း (၁၀) ႏုိင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံု
အခန္း (၁၁) ႏိုင္ငံေတာ္သမတႏွင့္ ပါလီမန္
အခန္း (၁၂) ျပည္ေထာင္စု အစိုးရ
အခန္း (၁၃)လြတ္လပ္ေရး ေက်ညာစာတမ္း
ဒီေခါင္းစဥ္ေတြကို က်ေနာ္တို႔ အေသအခ်ာဖတ္ရႈေလ့လာျပီး စာသင္ခန္းေတြမွာ ေဆြးေႏြးခြင့္လည္း ရရွိပါတယ္။ အဲဒီေခတ္က ႏုိင္ငံေရးနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ျပီးေတာ့ စာသင္ခန္းတြင္းမွာ ေဆြးေႏြးၾကေသးတယ္။ ဥပမာ ဖြဲ႔စည္းပံုက မမွ်တေသးတာေတြ၊ ဘက္လိုက္ထားတာေတြ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ တုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ခံစားခ်က္ေတြ၊ ဒါေတြကို အထက္တန္းအဆင့္ စာသင္ခန္းေတြမွာ ေဆြးေႏြးဖလွယ္ၾကတယ္။ မတူတဲ့အျမင္ေတြကိုလည္း တေလးတစား နားေထာင္ၾကရတယ္။”
“ဟင္.. အဲဒီေခါင္းစဥ္ေတြ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းစဥ္ေတြလိုပဲ။ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဘာဆုိင္လို႔လဲ။ ပ်င္းစရာၾကီးေတြ။ ဘာျဖစ္လို႔ သင္ခဲ့ရတာလဲဆရာၾကီး။ ပညာေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဘာဆို္င္လို႔တုန္း”
ပညာေရးႏွင့္ မသက္ဆိုင္သည္မ်ားကို အခ်ိန္ကုန္ခံျပီး ေဆြးေႏြးေနသည္ဟု ထင္ျမင္ယူထားေသာ ဆရာမ ေဒၚနီနီမွ သည္းမခံႏို္င္သည့္ မ်က္ႏွာထားႏွင့္ ေမးျမန္းလို္က္သည္။ ခန္းမထဲမွ အခ်ဳိ႕ မွာ ဇေ၀ဇ၀ါမ်က္ႏွာမ်ားႏွင့္။ သူတို႔ျဖတ္သန္း လာခဲ့သည့္ ပညာေရးခရီးလမ္းတြင္ တစ္ခါမွ မၾကားခဲ့ဘူးေသာ ေခါင္းစဥ္မ်ားျဖစ္ေန၍လည္း သံသယစိတ္တို႔ ရွိသည္မွာ ေပၚလြင္ေနသည္။ အခ်ဳိ႔မွာ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကေသာ မ်က္ႏွာမ်ားကို ဖံုးဖိမရ။ အခ်ဳိ႕လည္း နည္းျပဆရာဖက္သို႔ ကြက္ၾကည့္ကြက္ၾကည့္ လုပ္ေနၾကသည္။
အျငိမ္းစား အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ဆရာၾကီးတစ္ဦးျဖစ္သူ ဦးဘေအာင္မွ မတ္တပ္ရပ္လိုက္ျပီး ဆရာၾကီး ႏိုင္ပညာမြန္ထံမွ ရွင္းျပခြင့္ ေတာင္းခံလိုက္သည္။
“ဆရာၾကီး ေခတၱနားပါခင္ဗ်ား၊ က်ေနာ့္ကို ဆက္ရွင္းျပခြင့္ျပဳေစလိုပါတယ္။ က်ေနာ္လည္းပဲ တစ္သက္လံုးျမိဳသိပ္ ခံစားခဲ့ရသူပါ။ တရား၀င္ဖြင့္ေျပာျပခြင့္လည္း မရွိခဲ့ဘူး။ အခုေတာ့ ဒီေနရာေလးမွာ က်ေနာ္တို႔ ဘ၀ရဲ႕ ဆည္းဆာခ်ိန္မွာ ကံၾကံဳလို႔ဆံုဆည္းၾကရတဲ့ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ ပညာေရးသမားငယ္မ်ားကို အျမင္ ရွင္းျပခြင့္ျပဳေစခ်င္တယ္။”
အားလံုးမွ ဆရာၾကီး ဦးဘေအာင္ ဆက္ေျပာမည့္စကားတို႔ကို ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနၾကသည္။ ျဖည္းညွင္းခ်ဳိသာစြာ ေျပာဆိုတတ္သည့္ ဆရာၾကီးမွာ တစ္ျမိဳ႕လံုးက ေလးစားရသူတစ္ဦးလည္းျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ နီးပါး ပညာေရး၀န္ထမ္းဘ၀ကို ျဖတ္သန္းခဲ့သူပီသစြာ ပညာေရးအေပၚ သံေယာဇဥ္ၾကီးလြန္းလွသည္။
“တကယ္ေတာ့ ျပည္သူ႔နီတိဘာသာရပ္နဲ႔ ဒီေခါင္းစဥ္ေတြဟာ သိပ္ကို အေရးၾကီးလြန္းပါတယ္။ ပညာေရးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးဟာ ခြဲျခားဖယ္ထုတ္ ထားလို႔မရပါဘူး။ ပညာေရးသည္ပင္လွ်င္ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္သလို၊ ႏုိင္ငံေရးဟာလည္း ပညာေရးႏွင့္ တန္ဆာဆင္ႏိုင္မွသာလွ်င္ တင့္တယ္ပါ တယ္။ ေလးနက္မႈကို ရရွိႏုိင္ပါတယ္။ သိသင့္သိအပ္ေသာ ေခါင္းစဥ္မ်ားျဖစ္လို႔ ျပည္သူ႔နီတိဘာသာရပ္ကို သင္ယူဖူးမွသာလွ်င္ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္ရက်ဳိးနပ္ပါမယ္။ အသက္ရွင္ ေနထိုင္ရက်ဳိးနပ္ပါတယ္။ သာမန္သိရံုမွ်နဲ႔လည္း မလံုေလာက္ေသးျပန္ဘူး။ လက္ေတြ႔ဘ၀ထဲမွာ ျပန္လည္ အသံုးခ်ဖို႔လည္း ေလ့လာခဲ့ၾကတယ္။ ပညာရွိၾကီးေတြမိန္႔ဆိုခဲ့တယ္။ သူ႔အလိုအေလွ်ာက္ေတာ့ လူငယ္ေတြဟာ ႏိုင္ငံ့သားေကာင္းေတြ ျဖစ္မလာႏုိင္ဘူးတဲ့။ ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးမွသာ၊ အသိပညာႏွင့္ အက်င့္အၾကံတို႔ကို ရရွိမယ္။ တာ၀န္သိမယ္။ အခြင့္အေရးတို႔၊ ရပိုင္ခြင့္တို႔ကို ေလးစားလိုက္နာမယ္။ မိမိနဲ႔ သူတစ္ပါး အက်ဳိးကို မွ်တစြာ သယ္ပိုးလိုမယ္။ ရပ္က်ဳိးရြာက်ဳိး၊ တုိုင္းက်ဳိးျပည္ျပဳ လုပ္ရပ္ေတြအေပၚမွာ တန္ဖိုးထားႏိုင္မယ္။ ပါ၀င္ေဆာင္ ရြက္လိုစိတ္ျဖစ္ေပၚမယ္။ တနည္းအားျဖင့္လည္း ႏုိင္ငံသား ပညာေရးလုိ႔ ေခၚဆိုၾကတဲ့ ဒီပညာရပ္ကို သင္ၾကားထားမွသာလွ်င္ ေလးနက္တဲ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့၊ အသိပညာရွိတဲ့ ႏုိင္ငံသားေတြျဖစ္လာၾကမယ္။ ”
“ဘာျဖစ္လို႔ အေျခခံပညာေရးမွာကတည္းက ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရမွာလဲ။ အျခားသင္ယူစရာေတြက တပံုတပင္ၾကီး။ လက္ရွိသင္ရိုးကိုတင္ မနည္းကုန္ေအာင္သင္ေပးေနရတယ္။” ဆရာသီဟမွ အထြန္႔တက္ ေမးျမန္းလာသည္။
ျမန္မာႏို္င္ငံစာစစ္အဖြဲ႔တြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးသူ အျငိမ္းစားဆရာမၾကီး ေဒၚတင္တင္၀င္းက ေျဖၾကားေပးရန္ သင္တန္းနည္းျပ ဆရာေလးမွ ေမတၱာရပ္ခံလိုက္သည္။ မဆိုင္းမတြပင္ ဆရာမၾကီးမွ ထရပ္လုိက္ျပီး ၾကည္လင္ခန္႔ျငားေသာ မ်က္ႏွာတြင္ အျပံဳးပန္းဆင္၍ ေျဖၾကားေပးခဲ့သည္။
“ငယ္ရြယ္ႏုပ်ဳိတဲ့ စိတ္ႏွလံုးေတြကိုသာလွ်င္ ပံုေဖာ္ထုဆစ္ရတာ လြယ္ကူပါတယ္။ ဖေယာင္သားေလးေတြလို လိုလားအပ္တဲ့ စိတ္အေျခခံ ယဥ္ေက်းမႈကို ေလ့က်င့္ေပးရလြယ္တယ္။ ၾကီးမွဆို သိပ္ခက္သြားျပီ။ ျပည္သူ႔နီတိပညာရပ္ဟာ ဘ၀ထဲကို ေရာက္ဖို႔လိုအပ္တယ္။ ကေလးတုိင္း၊ လူၾကီးတုိင္း၊ ႏိုင္ငံသားတုိင္းရဲ႕ ရင္ဘတ္ထဲမွာ ပါသြားဖို႔လိုအပ္တယ္။ ဒီမိုကေရစီယဥ္ေက်းမႈေပၚထြန္းဖို႔၊ ဒီမိုကေရစီစနစ္ တည္ေဆာက္ဖို႔ဆိုတာ အဲဒီနီတိေတြျပည့္ေနတဲ့ ရင္ဘတ္ေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္ရမွာျဖစ္လို႔ပါပဲ။”
“ဆရာမၾကီး ဥပမာေလး တစ္ခုေလာက္ေပးပါ” ဆရာမၾကီးမွာ ဥပမာ၊ ဥပေမယ်တို႔ျဖင့္ စကားေျပာေကာင္းသူ ျဖစ္သည္ကို သိထားသည့္ တပည့္ေဟာင္းတစ္ဦးျဖစ္သူ ဆရာမေဒၚလင္းလင္းျဖဴမွ ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။
“ဟုတ္ကဲ့ပါ။ ေျပာျပပါမယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ မွန္ကန္တဲ့ ဖြဲ႔စည္းမႈကို သိဖို႔လိုအပ္တယ္။ ပကတိအရွိတရားေတြကို နားလည္ထားၾကရမယ္။ အဲဒါနဲ႔လည္းမျပီးေသးဘူး။ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုႏုိင္တဲ့ ႏို္င္ငံသားေတြျဖစ္လာဖို႔၊ ေလးစားစြာ နားေထာင္တတ္တဲ့သူေတြျဖစ္လာဖို႔က လုိအပ္ျပန္တယ္။ အဲဒါမွသာ အက်ဳိးရွိတဲ့ ေဆြးေႏြး၀ိုင္းျဖစ္မယ္။ အက်ဳိးရွိတဲ့ လုပ္ရပ္ရလာမယ္။ စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္ႏုိင္မယ္။”
“ဒီပညာရပ္ကို မသင္ယူခဲ့ရေပမယ့္လည္း က်မတို႔ အခုလိုစုေပါင္းျပီး လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ၾကတာပဲ မဟုတ္ဘူးလား ဆရာမၾကီး” သင္တန္းသူတစ္ဦးျဖစ္သူ ဆရာမ ႏု၀ါေအာင္မွ ေမးျမန္းျပန္သည္။ အသံအခ်ဳိ႕ ေပၚထြက္လာျပန္သည္။ မ်က္ႏွာအခ်ဳိ႕မွာ ျပံဳးစစႏွင့္။
သင္တန္းနည္းျပဆရာေလးမွာ နယ္ေျမေနာက္ခံကို ၾကိဳတင္ေလ့လာထားသျဖင့္ သိထားႏွင့္သည္။ ေက်ာင္းစုစုေပါင္း ဆယ္ဂဏန္းမွ် သာရွိသည့္ ဤျမိဳ႕ေလးတြင္ ေက်ာင္းတို႔ကို အားလံုး မစုစည္းႏိုင္ေသး။ ပညာေရးေခါင္းေဆာင္ ဆရာဆရာမမ်ား အခ်င္းခ်င္းပင္လွ်င္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ျပီး ေဆြးေႏြးေျပာဆိုရန္ ၀န္ေလးေနၾကဆဲ။ စည္းလံုးညီညြတ္မႈဆိုသည္ကို မတည္ေဆာက္တတ္ၾကေသး။ ထို႔အတြက္ စုေပါင္းျပီးလုပ္ေဆာင္ႏုိင္ၾကသည္ဟု ေဒၚႏု၀ါေအာင္မွ ေျပာသည္ကို အားလံုးမွ လက္မခံသည့္ သေဘာျဖင့္ ျပံဳးစစ ျဖစ္ၾကျခင္းပင္။ သူမကိုယ္တိုင္လည္း က်န္သူမ်ားကို ၾကည့္ျပီး ခစ္ကနဲ အသံထြက္ေအာင္ ရယ္ေမာမိလိုက္သည္။ သူမ ေျပာတာ ေလာၾကီးသြားသည္ကို ေနာင္တရခ်င္ခ်င္။ ဆရာဆရာမအမ်ားစုမွာ ျပည္သူနီတိကို မသင္ယူခဲ့ၾကရသျဖင့္ သူမတို႔နယ္ေျမတြင္း စည္းလံုးညီညြတ္မႈကို မတည္ေဆာက္ႏုိင္ျခင္း ျဖစ္တန္ရာသည္ဟူ၍လည္း ဆက္လက္ေတြးေတာေနေတာ့သည္။
အျငိမ္းစားျပည္နယ္ ပညာေရးမွဴးဆရာၾကီး ႏုိင္ပညာမြန္မွ အတြင္းစာမ်က္ႏွာအခ်ဳိ႕ကို လွန္ျပရင္း ထပ္မံ၀င္ေရာက္ ေဆြးေႏြးသည္။
“ျပည္သူ႔နီတိ ဘာသာရပ္ဟာ တုိင္းသူျပည္သား တစ္ဦးအေနနဲ႔ တုိင္းသူျပည္သားေကာင္းျဖစ္လာဖို႔ရာ ႏို္င္ငံေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စီးပြားေရးစနစ္ စတဲ့ဟာေတြမွာ တတ္သိလိမၼာေအာင္ အုတ္ျမစ္ခ်ေပးေသာ အဓိပၸါယ္ရွိပါတယ္။ မတူညီတဲ့ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေတြအေၾကာင္း - ဥပမာ အရင္းရွင္စနစ္၊ ကြန္ျမဴနစ္စနစ္၊ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္နဲ႔ မူ၀ါဒေတြကို သိနားလည္လာမယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္အမ်ဳိးမ်ဳိးအေၾကာင္း၊ ေဒသႏၱရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးတို႔ကို သိျမင္လာမယ္။ ေဟာဒီမွာ စာမ်က္ႏွာ ၁၃ မွာ စာသင္ခန္းတြင္း ေလ့က်င့္ရန္ ေမးခြန္းေတြထဲက နံပါတ္ ၈ ေမးခြန္းကို ဖတ္ျပပါမယ္။ - ဒီမုိကေရစီ၏ လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္မႈသည္ ျပည္သူ၊ ျပည္သားမ်ား၏ အသိတရားႏွင့္ အလုပ္တရားမ်ားအေပၚတြင္ တည္ရွိ၏-ဆိုေသာ စကား၏ အမွားအမွန္ကို ေ၀ဖန္ျပပါ-ဆိုျပီးပါတယ္။ အဲဒီလုိေမးခြန္းမ်ဳိးကို ၀ိုင္း၀န္းေဆြးေႏြး ၾကရတယ္။”
“မူလတန္းကတည္းက သင္ေပးလို႔ မရဘူးလားဆရာၾကီး” သခ်ၤာဆရာဦးခင္ေဇာ္မွ ေမးျမန္းျပန္သည္။
ဆရာၾကီးမွ ကိုယ္ကို ကိုင္းညြတ္လိုက္ျပီး “သိပ္ကို ေကာင္းတဲ့ေမးခြန္းပါ။ ပညာေရးရဲ႕ အဆင့္တိုင္းမွာကို သင့္ေတာ္ကိုက္ညီတဲ့ပံုစံနဲ႔ ေလ့က်င့္ေပးၾကရတယ္။ မူလတန္းမွာကတည္းကကို ျပည္သူ႔နီတိ ဘာသာရပ္ဟာ စတင္ပါတယ္။ ကေလးငယ္ေတြကို ဆက္ဆံေရး၊ အေျပာအဆို၊ အမူအယာ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးတာကေန စတင္ရပါတယ္။” ဟုရွင္းျပ၏။
သင္တန္းကို စီစဥ္သူတစ္ဦးျဖစ္သူ အာက်န္ဆြန္မွ သူ၏ထုိင္းႏို္င္ငံပညာေရး အေတြ႕အၾကံဳတို႔ကို ေ၀မွ်ေပးသည္။ “ယဥ္ေက်းမႈ၊ စာရိတၱနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိုသိဖို႔ရယ္၊ စီးပြားေရးအေျခခံကုိသိဖို႔အတြက္ကို မူလတန္းကတည္းက သင္ရိုးညႊန္းတမ္းနဲ႔ စနစ္တက် တည္ေဆာက္ ထားတယ္။ ၄ ႏွစ္တၾကိမ္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းကို ေျပာင္းတိုင္းလည္း မြမ္းမံတယ္။ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ၾကတယ္။ စနစ္ေတြကို ေလ့လာခြင့္ရရွိတယ္။”
အိႏ္ၵိယႏိုင္ငံႏွင့္ အျခားေသာ ဒီမိုကေရစီတုိင္းျပည္မ်ား၏ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းတို႔ကို ေလ့လာထားသူ ဆရာၾကီးဦး ေဇာ္မင္းမွ ၀င္ေဆြးေႏြးျပန္သည္။
“ဒီမိုကေရစီတိုင္းျပည္တိုင္းမွာ တူညီတဲ့အခ်က္တစ္ခုရွိတယ္။ သူတို႔ပညာေရးဟာ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ရွင္သန္ႏို္င္ဖို႔ကို အဓိကထား ျပင္ဆင္ေပးတာပါ။ ႏိုးၾကားတက္ၾကြတဲ့ႏိုင္ငံသားျဖစ္လာဖို႔ကို ေမွ်ာ္လင့္ၾကတယ္။ ဒါမွလည္း ရပ္ရြာအက်ဳိးကို တာ၀န္ယူလိုစိတ္နဲ႔ တက္တက္ၾကြၾကြ သယ္ပိုးၾကမယ္ေလ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ အခြင့္အေရးကို သိနားလည္ျပီး ကိုယ္ခ်င္းစာတရားထားတတ္ဖို႔ သင္ေပးၾကတယ္။ အတန္းၾကီးလာတဲ့အခါမွာေတာ့ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၅၀ က ျမန္မာျပည္မွာ သံုးခဲ့ဖူးတဲ့ ျပည္သူနီတိ (အထက္တန္းဆင့္) ဘာသာရပ္မွာပါတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ သင္ၾကားေပးၾကတာေပါ့။”
အေတြ႔အၾကံဳရွိသူ ၀ါရင့္ဆရာဆရာမၾကီး၏ ျဖတ္သန္းမႈကို ေလ့လာခြင့္ရရွိသည္မွာ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ပါ။ သို႔ေသာ္ ေန႔လည္စာသံုးေဆာင္ရန္ အခ်ိန္က်ေလျပီ။ နည္းျပဆရာမွ ႏႈတ္ဆက္ျပီးတန္းျဖဳတ္ေသာ္ျငားလည္း ေဆြးေႏြးပြဲက မရပ္တန္႔ႏိုင္ေသး။ ေန႔လည္စာ စားသံုးရင္း အုပ္စုငယ္မ်ားအလုိက္ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးလို႔ ေနၾကျပန္ပါသည္။
ပညာေရးသမားမ်ား၏ ဤကဲ့သို႔ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုမႈမ်ား၊ စုေပါင္းေလ့လာမႈမ်ား၊ ပြင့္လင္းလြတ္လပ္ေသာ စိတ္ထားမ်ားျဖင့္ စုစည္း ညီညာမႈမ်ားမွတဆင့္ ျမန္မာ့ပညာေရးရႈခင္းမွ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ရေလေသာ “ျပည္သူ႔နီတိ၊ ႏိုင္ငံသားပညာေရး” ဘာသာရပ္ၾကီးကို စာသင္ခန္းမ်ားအတြင္း ျပန္လည္ အသက္သြင္းေပးႏိုင္မည္ဟု ယံုၾကည္ ေမွ်ာ္လင့္လ်က္လည္း ရွိေနၾကေလသည္။
သိန္းႏုိင္
(ေမာကၡပညာေရး မဂၢဇင္းအမွတ္ ၃ ၾသဂုတ္လ၊ ၂၀၁၀)
